Stof is er altijd op een bouwwerf. Waneer je met je diamantzaag bijvoorbeeld beton of marmer slijpt, komt kwartsstof vrij, dat schadelijk kan zijn voor je gezondheid. Gelukkig kan je je daar perfect tegen beschermen.

In welke beroepen word je blootgesteld aan kwartsstof?

In de bouwsector heeft bijna iedereen te maken met kwartsstof. Bij het bewerken van zowat alle steenachtige materialen komt nu eenmaal kwartsstof vrij. Beroepen die dagelijks in contact komen met kwartsstof zijn:

  • Metselaars
  • Stratenmakers (leggen van klinkers en boordstenen)
  • Tegelzetters en vloerders
  • Loodgieters (slijpen van sleuven in muren met slijpmachines)
  • Dakdekkers en gevelbekleders

Welke materialen bevatten kwarts?

Door in steenachtige materialen te frezen, zagen, boren of te werken met een slijper of slijpmachines komt inadembaar kwartsstof vrij. Vooral bij werken in slecht geventileerde binnenruimten kan de kwartsstofconcentratie hoog oplopen. Daarnaast beïnvloedt de samenstelling en de aard van het materiaal de hoeveelheid vrijkomend kwartsstof.

Kwartsstof is heel fijn stof, dat bestaat uit uiterst kleine onoplosbare stofdeeltjes, die bij onvoldoende bescherming diep doordringen in de longen. Daardoor raakt het longweefsel beschadigd en ontstaan kortademigheid en een gevoel van benauwdheid. Andere symptomen zijn hoesten en pijn in de borst.

Het spreekt voor zich dat niet alleen die activiteiten, maar in de eerste plaats de aard van de materialen de mate van blootstelling aan kwarts bepalen. Hieronder vind je het kwartsgehalte van enkele veelgebruikte materialen:

  • Beton: 25% tot 70%
  • Zandsteen: 50% tot 90%
  • Baksteen: 30%
  • Marmer: 2%

Materialen die minder dan 1% kwarts bevatten, worden beschouwd als kwartsvrij. Zoals je merkt, zijn bijna alle materialen die men in de bouw gebruikt, kwartshoudend.

Hoe groot is de blootstelling?

Enkele cijfers maken duidelijk hoe groot de blootstelling is bij het uitvoeren van sommige activiteiten. De concentratie aan inadembaar kwartsstof bij het droog zagen van betonklinkers bedraagt 3.955 µg/m³. Dit betekent dat iemand die gedurende 8 uur constant met een diamantzaag beton zou doorzagen, blootgesteld zou worden aan een dosis die de wettelijk toegelaten dosis 40 maal zou overtreffen. Bouwvakkers die aan het werk zijn in de nabijheid van dit droogzagen moeten nog steeds een concentratie van 921 µg/m³ kwartsstof verwerken. Een dag werken in deze omstandigheden zorgt er dus voor dat je nog steeds wordt blootgesteld aan 10 maal de wettelijk toegelaten dosis.

Wat kan je doen om blootstelling te vermijden?

Aangepaste arbeidsmiddelen zoals zaagmachines, slijpmachines en breekhamers gebruiken is dan ook de boodschap. Gebruik bijvoorbeeld een diamantzaag voor beton als je beton moet slijpen.

Oplossingen

Vakmanschap

Essentieel bij het voorkomen van (kwarts)stof en het gezond werken met de zware natuursteenelementen is het vakmanschap van de werknemers. Goed vak- manschap bevordert gezond, veilig en efficiënt werken. Een goede opleiding is dan ook van groot belang. Ontwikkeling van nieuwe werkmethoden maakt het regelmatig opfrissen van kennis en vakbekwaamheid noodzakelijk.

Nat bewerken

Bij het droog boren, zagen, slijpen en schuren van (kwartshoudend) natuursteen komt vaak veel (kwarts)stof vrij. Bij nat bewerken komt veel minder (kwarts)stof vrij en is de kans op overschrijding van de grenswaarde voor respirabel kwartsstof veel kleiner. De combinatie van elektriciteit en vocht kan wel elektrocutiegevaar opleveren.

Voor een schone werkomgeving is regelmatig verwijderen van (kwarts)stof en gruis noodzakelijk. Dat geldt ook bij natte bewerking. Opgedroogd slib kan weer opwervelen en zo de (kwarts)stofconcentratie verhogen. Het schoonblazen van werkstukken, werk- omgeving en werkkleding met perslucht, veroorzaakt erg veel stof. Dat geldt ook voor vegen. Daarom moeten schoonblazen en vegen worden vervangen door andere reinigingsmethoden, zoals schoonzuigen of nat reinigen.

Apparatuur voorzien van afscherming en afzuiging

Wanneer gruis en water worden weggeslingerd, komt bij het werken met (kwartshoudend) natuursteen extra (kwarts)stof in de lucht. De fijne waternevel kan ook worden ingeademd. Apparatuur, zoals zaag- en polijstmachines, waarop nog geen afscherming is aangebracht of waarvan de afscherming niet goed functioneert, moeten daarom worden voorzien van een goed functionerende afscherming. Deze kan op de machine zitten (rubberen flappen of schotten), maar ook direct om de polijstkop, het zaagblad enzovoort. Bij vast opgestelde machines is afscherming doorgaans goed mogelijk.

Het bewerken van natuursteen moet zo veel mogelijk nat gebeuren. Als bewerkingen droog moeten worden uitgevoerd (ook al is het buiten), is afzuiging aan het gereedschap een goede manier om het (kwarts)stof te verwijderen. Met een relatief geringe hoeveelheid lucht kan veel (kwarts)stof in geconcentreerde vorm worden verwijderd. Het functioneren is afhankelijk van de vorm van de afzuigkap en de aansluiting daarvan op het gereedschap en op het werkstuk. Bij een aan- tal soorten aangedreven gereedschap zal via openingen toch nog een deel van het (kwarts)stof vrijkomen.

Werken in een afgezogen cabine heeft als voordeel dat het (kwarts)stof zich niet verspreidt in de aangrenzende werkruimte. Zo stel je je collega’s niet aan (kwarts)stof bloot. De cabine kan eventueel aan één zijde open zijn. De lucht wordt afgezogen via de achterwand en/of de vloer. Wanneer al een cabine voor straalwerkzaamheden aanwezig is, kan deze ook worden gebruikt voor andere droge werkzaamheden, zoals hakken en slijpen.

Binnen ons assortiment vind je onder andere ook een diamantzaag voor beton en marmer. Vraag zeker ons advies.